درمان ریشه دندان، عصب کشی، اندو (Endo) یا Root Canal Therapy همگی به یکی از اصلی ترین درمان های دندان پزشکی است؛ که به حفظ سلامت و نگهداری دندان های آسیب دیده یا عفونی کمک میکند. در ادامهی این مطلب از کلینیک دندان پزشکی دریای نور به بررسی تمامی جوانب درمان ریشه دندان و پاسخ به سوالات پر تکرار اعم از اینکه، عصب رسیدن دندان چیست؟ آیا ریشه دندان قابل ترمیم است؟ و اصلی ترین سوال که درمان ریشه دندان چیست؟ میپردازیم.
ریشه دندان:
پیش از بررسی درمان ریشه دندان بهتر است یک دید کلی نسبت به ساختمان دندان و ریشه دندان داشته باشیم؛ دندان دارای یک ساختار پیچیده و متشکل از چندین لایه مجزا است، که در بیرونیترین سطح دندان مینای دندان ( بافت سخت و معدنی ) قرار دارد، که از دندان در برابر سایش محافظت میکند. سپس عاج دندان با یک بافت متراکم قرار دارد، که قسمت عمده دندان را تشکیل می دهد و پالپ و ریشه دندان را احاطه می کند.
ریشه دندان بخشی از دندان است که در زیر خط لثه و داخل استخوان فک و به عنوان پایهی دندان قرار دارد، و آن را به استخوان اطراف متصل می کند. قسمت داخلی ریشه دندان فضایی به نام پالپ دندان است، که از اعصاب، رگ های خونی و بافت های همبند تشکیل شده است . این بافت توسط یک بافت به نام "سمنتوم" پوشانده شده است که دندان را از طریق شبکه ای از رباط های پریودنتال به استخوان اطراف متصل می کند. زمانی نیاز به درمان ریشه، یا عصب کشی وجود دارد، که این ناحیه ملتهب یا عفونی شده و آسیب وارده گسترده باشد.
ساختار ریشه دندان
به عصب رسیدن دندان چیست؟
یکی ازابهامات افراد هنگام مراجعه به کلینیک دندانپزشکی و اطلاع از اینکه دندانشان به درمان ریشه نیازدارد واصطلاحا دندان به عصب رسیده است، این است که "به عصب رسیدن دندان چیست؟" در پاسخ باید گفت؛ به عصب رسیدن دندان، که از نظر علمی به عنوان آسیب به ریشه دندان شناخته میشود، معمولاً زمانی اتفاق میافتد که عوامل خارجی مانند پوسیدگی پیشرفته دندان، ضربه یا عفونت از طریق لایههای مینا وعاج نفوذ کرده و موانع محافظ دندان را بشکنند، و به ریشه دندان نفوذ کرده باشد.
- علائم به عصب رسیدن دندان:
علائم به عصب رسیدن دندان معمولاً به صورت درد شدید مدام یا لحظهای دندان ظاهر میشود، به ویژه هنگامی که در معرض دمای سرد یا گرم، غذاهای شیرین یا فشار در حین جویدن قرار میگیرید. علاوه بر این، افراد ممکن است حساسیت شدید به لمس یا احساس ضربان در دندان آسیب دیده را تجربه کنند. همانطور که پالپ ملتهب یا عفونی می شود، حساسیت موضعی، تورم بافت لثه اطراف و وجود آبسه دندان (یک پاکت پر از چرک) نیز می تواند رخ دهد.
: (Root Canal Therapy) درمان ریشه دندان
درمان ریشه، که اغلب به عنوان عصب کشی دندان نامیده می شود، یک درمان دندانپزشکی است، که برای درمان دندان هایی طراحی شده است، که دچارعفونت ریشه دندان یا عفونت درعمق پالپ خود شدهاند، جایی که اعصاب و رگ های خونی در آن قرار دارند. این درمان آخرین راه حل برای حفظ دندانی است که در غیر این صورت ممکن است نیاز به کشیدن داشته باشد. درمان ریشه یا عصب کشی دندان توسط دندانپزشک عمومی و در شرایط پیچیده و دندان هایی با موقعیت و شرایط حساس توسط متخصص درمان ریشه با استفاده از بیهوشی موضعی انجام میگردد.
برای برخی از افراد اطلاع از شیوهی درمان و مراحل درمانی که بر روی دندان آنها اعمال میشود، موجب آرامش خاطر و به نوعی اطلاع از شیوهی فعالیت دندان پزشک است، که در کنترل ترس از دندان پزشکی نیز موثر واقع میشود، در مطلب "
مراحل درمان ریشه دندان چیست؟" به طور کامل تمامی موارد و مراحل درمان ریشه دندان و نحوهی عصب کشی دندان شرح داده شده است. در ادامه نیز خلاصه ای از مراحل عصب کشی و اینفوگرافیکی به عنوان خلاصه ای از درمان اضافه شده است.
روش جدید درمان ریشه با لیزر:
درواقع روش جدید درمان ریشه دندان و اعمال متفاتی در نحوه ی عصب کشی دندان وجود ندارد، بلکه در مراحل متفاوت درمان ریشه استفاده میشود، و می توان تا حد زیادی فرایند درمان ریشه را آسان، بدون درد و با کمترین عوارض به پابان رساند.
- درمان ریشه دندان با لیزر:
استفاده درست از لیزر طی فرایند عصب کشی دندان میتواند تا حد زیادی مشکلات و موانع شکست در درمان را برطرف کند. چراکه اساسا لیزر دندان پزشکی ابزاری کمک کننده در فرایند درمان ریشه دندان هست. لیزر دندان پزشکی در ابتدا و انتهای درمان استفاده شده و باعث میشود شما تجربه ی متفاوتی از درمان ریشه دندان (عصب کشی دندان) را تجربه کرده و درد بعد از عصب کشی دندان و دوران و نقاهت را به شدت کاهش میدهد.
بی حسی دندان با لیزر دندان پزشکی به این صورت است که قبل از تزریق آمپول بی حسی، در ناحیه تحت درمان و اطراف آن اشعه های کم توان لیزر تابانده شده، و هنگام تزریق آمپول بی حسی فرد هیچ گونه درد و یا سوزشی را احساس نمیکند.استفاده از لیزر دندان پزشکی هیچ گونه درد و سوزشی به همراه نداشته وتنها موجب بی حسی ناحیه تحت درمان و تسریع فرایند بی حسی دندان و کمک به بی حسی عمیق در ناحیه تحت درمان می شود.
- استفاده از لیزر جهت کاهش درد دندان عصب کشی شده:
در انتهای درمان ریشه دندان با تجویز متخصص درمان ریشه لیزر دندان پزشکی جهت کاهش درد و عوارض ناشی از اعمال درمانی بسیار موثر میباشد چرا که لیزر دندان پزشکی میتواند بافت آسیب دیده طی درمان ریشه را با دقت و سرعت بالاتری ترمیم کند، آسیب کمتری به دندان و بافت های اطراف دندان عصب کشی شده میرساند و خونریزی بعد از درمان ریشه به مقدار قابل توجهی کمتر میشود. و از آنجایی که عصب کشی در ذهن عموم مردم یک درمان دردناک میباشد؛ با استفاده از لیزر و بی حسی ناشی از لیزر میتوانید تجربه ی متفاوتی ازدرمان ریشه یا عصب کشی دندان داشته باشید.
متخصص درمان ریشه (اندودنتیست):
متخصص درمان ریشه "اندودنتیست" متخصص دندانپزشکی با آموزش و تخصص پیشرفته در تشخیص و درمان بیماری ها و شرایط مربوط به پالپ و ریشه دندان است. وظایف اصلی آنها شامل انجام درمان های پیچیده کانال ریشه، اپیکوکتومی (حذف نوک دندان با جراحی) و درمان ترومای دندانی، آموزشهای مخصوص براي كنترل و درمان در شرايط سخت، دندان های انتهایی، دندان های چند کاناله و يا دندانهاي عصب کشی شده و درمان ریشه خانم های باردار است.
اندودنتیست ها در مدیریت موارد عفونت شدید، پیچیدگی های آناتومیکی و مواردی که تشخیص علت درد و عفونت دندان نامشخص است، مهارت دارند. آنها از تجهیزات و تکنیک های تخصصی برای رسیدگی موثر به این مسائل استفاده می کنند. در مقابل، یک دندانپزشک عمومی طیف وسیعی از خدمات دندانپزشکی، از جمله تمیز کردن معمول، پر کردن، و مراقبت های پیشگیرانه را ارائه می دهد، در حالی که کانال های ریشه ساده تر را نیز انجام می دهد. تفاوت اصلی متخصص درمان ریشه و دندان پزشک عمومی در عمق تخصص و توانایی رسیدگی به موارد چالش برانگیزتر یا پیچیده تر است که در حوزه اندودنتیست است.
متخصصین درمان ریشه
درمان ریشه دندان چه قدر طول میکشد؟
مدت زمان و تعداد جلسات لازم برای درمان ریشه دندان بسته به شدت آسیب و میزان پوسیدگی دندان، نوع ریشه و تعداد کانال های دندان متفاوت خواهد بود. و مدت زمان حدودی آن توسط دندان پزشک یا متخصص درمان ریشه مشخص میشود. هر چه تعداد کانالهای عصبی ریشه دندان بیشتر باشد، قطعاً زمان کار طولانیتر خواهد شد. به طور میانگین، عصبکشی دندان بین ۳-۱ جلسه درمان نیاز دارد.و هر جلسه درمان ریشه دندان به صورت میانگین بین 60 الی 90 دقیقه خواهد بود.
- درمان ریشه یا عصب کشی در چند جلسه انجام میشود؟
درمان ریشه گاها بسته به شرایط دندان به دو جلسه درمانی نیاز دارد. جلسه اول عصب کشی دندان شامل خارج کردن بافت عفونی یا آسیب دیده ریشه دندان میباشد. که به دقت و مهارت بالایی نیاز دارد، متخصص درمان ریشه داروی ضد باکتری موقتی را درون دندان قرار داده و پس از پایان جلسه اول درمان ریشه، بیمار دیگر نباید درد ناشی از به عصب رسیدن دندان را احساس کند.در جلسه دوم درمان ریشه دندان کانال و پالپ دندان کاملا ضدعفونی شده و سپس پر کردن موقتی یا دائمی دندان و در برخی مواقع روکش دندان استفاده می گردد.
هزینه درمان ریشه دندان چه قدر است؟
هزینه درمان ریشه دندان به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله شرایط دندان ها اعم از موقعیت دندان، تعداد کانال ها، و میزان پوسیدگی و عفونت دندان ها. چنانچه شرایط دندان ها موجب گردد که دندان پزشک بیمار را به متخصص درمان ریشه دندان ارجاع دهد، طبعا هزینه عصب کشی افزایش مییابد؛ چرا که متخصص درمان ریشه دندان های انتهایی و با شرایط سخت تر و تعداد کانال های بیشتر و ریشه های منحنی را درمان میکند. هزینه درمان ریشه دندان هایی با پوسیدگی زیاد، دندان های چند کاناله و .... بعد از بررسی توسط متخصص درمان ریشه مشخص می گردد.
درد پس از عصب کشی دندان:
درد پس از درمان ریشه که از نظر علمی به عنوان درد پس ازدرمان شناخته می شود، معمولاً خفیف تا متوسط است و از التهاب بافت های اطراف دندان تحت درمان ناشی می شود. این روش که شامل تمیز کردن و شکل دادن به کانال ریشه است، منجر به تحریک موقت دندان و بافت های اطراف دندان ولثه میشود. علاوه بر این، برخی از محصولات جانبی میکروبی باقیمانده یا بقایای مرتبط با عفونت ممکن است در آن ناحیه باقی بمانند و واکنش التهابی را در بدن تحریک کنند. این التهاب موضعی اغلب منجر به ناراحتی می شود که می تواند برای چند روز تا یک هفته ادامه یابد.
در بیشتر مواقع دندانپزشکان با تجویز و توصیه به استفاده از دارو های مختلف و مسکن ها این عوارض را رفع میکنند. اما اگر درد و حساسیت شما بیش از چند روز ادامه یابد و یا خیلی شدید باشد، باید در اسرع وقت به متخصص درمان ریشه خود مراجعه کنید. اما در حالت عادی یک روز پس از درمان شما میتوانید به کار های روزمره خود بپردازید، اما تا وقتی که دندان به صورت کامل پر نشده یا هنوز روکش دندان(Crown) گذاشته نشده از جویدن با دندان عصب کشیده شده بپرهیزید. توجه داشته باشید با استفاده از لیزر دندان پزشکی بلافاصله بعد از درمان ریشه میتوان تا حد زیادی درد بعد از درمان ریشه دندان و درد دندان عصب کشی شده را کاهش داد.
- علت درد دندان عصب کشی شده:
چنانچه دندان عصب کشی شده بعد از مدتی دچار عفونت و موجب احساس درد در فرد شده باشد، باید مجدد توسط متخصص درمان ریشه بررسی شده و در صورت لزوم درمان مجدد ریشه ( ری اندو) صورت گیرد. در این صورت می توان دندان عصب کش شده را حفظ کرده و مانع از کشیده شدن دندان شد. درمان ریشه مجدد برای نجات دندان شما انجام میشود ولی در برخی مواقع صدمه وارده بر ریشه دندان بیشتر از حد ممکن میباشد یا اینکه مینای دندان به قدری ضعیف شده است که تحمل ری اندو را ندارد در این شرایط ممکن است دندان از دست برود و نیاز به کشیدن دندان (Tooth Extraction) باشد.
سخن آخر:
امیدواریم این بررسی اجمالی هدف و ضرورت درمان ریشه را روشن کرده باشد. اگر سؤال یا نگرانی دارید یا در حال بررسی درمان ریشه هستید، لطفاً برای راهنمایی و مراقبت شخصی با کلینیک دندان پزشکی دریای نور در ارتباط باشید. سلامت دندان شما اولویت ما است و ما اینجا هستیم تا از شما در سفرتان به سمت لبخندی سالم و بدون درد حمایت کنیم.