پالپوتومی درمانی است جهت نجات یک دندان عفونت داشته با پالپ آلوده. در بعضی موارد به این درمان عصب کشی دندان شیری نیز گفته می شود. چون این روش در اغلب موارد برای کودکان خصوصا برای دندان های مولار (دندان های 4 و 5) به کار می رود.
دندان شیری کودک
دندان شیری کودک نشانه ی نادیده گرفتن بهداشت دهان و دندان او نیست. دندان های شیری قسمتی برای رشد درست دندان های دائمی می باشند. افتادن و پوسیدگی زودتر از زمان این دندان ها اصلی ترین دلیل نامنظمی دندان ها در بزرگسالی- نیاز به ارتودنسی و ایرادات رشد فک می باشد. به همین خاطر اگر نشانه ای از پوسیدگی در دندان های کودک خود متوجه شدید هرچه سریع تر به دندانپزشک مراجعه فرمایید.
پالپوتومی روشی پراهمیت جهت درمان دندان های پوسیده اطفال می باشد. این روش که همانند عصب کشی در بزرگسالان است قادر به نجات دندان شیری و افزایش عمر آن در دهان می باشد اما باید بدانید که هیچ روشی بی خطر و عارضه نیست.
روش انجام پالپوتومی
جهت راحتی بیمار مورد نظر شروع کار با بی حسی می باشد. در طول درمان پالپوتومی ابتدا دندانپزشک با استفاده از رابردم دندان را از بقیه بخش های دهان مجزا خواهد نمود. بعد از آن از وسایل خاصی برای تمیز کردن بخش های پوسیده دندان استفاده می کند. سایر بخش های باقی مانده دندان با کمک دارو ضدعفونی می شود. در ادامه دندانپزشک با استفاده از بتونه برای پر کردن دندان باقی مانده استفاده میکند. بر روی دندان با استفاده از تاجی با اندازه مناسب پوشش داده می شود و در نهایت به دندان وصل می شود. در اغلب موارد تاج از یک فولاد ضد زنگ ساخته می شود.
تفاوت پالپوتومی با پالپکتومی
در هر دو روش هدف تلاش برای حفظ دندان های پوسیده شده که با پالپ آلوده شده می باشد. در پالپوتومی دندانپزشک تنها پالپ آلوده در بخش تاج دندان را بر میدارد در حالی که پالپ بخش ریشه باقی می ماند. اما در پالپکتومی دندانپزشک همه ی پالپ را حذف می کند و پالپ ریشه را با مواد پر کننده جایگزین می کند.
مواقع نیاز به پالپوتومی
پالپوتومی در مواقعی درمان پیشنهادی دندانپزشکان می باشد که پالپ آلوده تنها در بخش تاج وجود داشته باشد و هم دندان باید قابل احیا باشد. اگر دندان بیش از حد آسیب دیده باشد یا دیواره آن ضعیف شده باشد دندان را باید کشید.
بهترین افراد برای پالپوتومی کودکان با سلامت کامل بدنی می باشد. کودکانی که دارای بیماری های مزمن هستند و سیستم ایمنی ضعیفی دارند برای این درمان مناسب نمی باشند. بدن این بیماران اغلب به عفونت های باکتریایی حساسیت دارند. مثلا کودکانی که مبتلا به لوسمی و تومور می باشند گزینه خوبی برای این روش درمانی نمی باشند.
مزایای پالپوتومی
دندان های شیری به خوبی به از بین رفتن بخش پالپ دندان پاسخ می دهند در صورتی که بخش سالم دست نخورده باقی می ماند. حفره ایجاد شده داخل دندان علاوه بر بخشی از پالپ که با کمک باکتری آلوده شده است از دندان خارج می شوند. ماده ضدعفونی کننده در قسمت بالای پالپ باقی مانده قرار میگیرد و در نهایت دندان با کمک تاج جدید مسدود می شود. این روش اجازه می دهد تا دندان به صورت زنده در دهان باقی بماند.
مهم ترین مزیت پالپوتومی این است که عملکرد دندان حفظ می شود و محیط لازم جهت رشد دندان دائمی در دهان باقی می ماند.معایب پالپوتومی
جهت درمان دندان عصب کشی شده به تاج فلزی نیاز داریم تا بتوان به حداکثر قدرت و دوام مورد نظر دست پیدا کرد. این امر ظاهر کودک را تحت تاثیر قرار می دهد. در بعضی اوقات نیز باکتری ها به دندان حمله نموده و پالپوتومی شکست می خورد. در این شرایط دندان نیاز به کشیده شدن دارد اما ریسک این کار بسیار پایین است و احتمال موفقیت درمان معمولا بالا می باشد.
روش جایگزین با پالپوتومی با در نظر گرفتن مزایا و معایب پالپوتومی همچنین اثر این روش بر روی رشد دندان های دائمی بعضی از والدین علاقه ای به این درمان ندارند. گاهی نیز به علت شرایط خاص بدنی کودک امکان انجام آن وجود ندارد. در اینجور مواقع باید به فکر درمانی جایگزین بود. به علت شدت پوسیدگی راه حلی جز کشیدن دندان وجود ندارد. بعد از کشیدن دندان اغلب در دهان کودک از فضا نگهدارنده (اسپیسر) استفاده می شود تا فضای لازم جهت رشد دندان دائمی دست نخورده باقی بماند. زمان رشد دندان های دائمی بین سنین 10 تا 12 سالگی می باشد.
مقایسه دو روش از نظر هزینه
اگرچه انتخاب روش پالپوتومی و تاج دندان از نظر هزینه گران قیمت تر است اما مقدار هزینه آن با کشیدن دندان و ساخت فضا نگهدارنده برای کودکان تقریبا یکسان می باشد. لازم به ذکر است که هر دو روش جهت حفظ فضای مورد نیاز برای رشد دندان دائمی انجام می شوند.
عدم درمان
در صورت عدم توجه به درمان اغلب درد و عفونت بیمار ادامه پیدا می کند و به مراتب بیشتر و بیشتر می شود. همچنین احتمال آسیب رسیدن به دندان دائمی زیر دندان شیری وجود دارد. عفونت دندان معمولا به آبسه ختم می شود و در نهایت ناچار به کشیدن دندان می شوید.
پوسیدگی در بزرگسالانپوسیدگی دندان مشکلی است که تقریبا اغلب افراد آن را حداقل یکبار تجربه کرده اند. گاهی مواقع حتی افرادی که هرشب از نخ دندان و مسواک استفاده می کنند نیز حاوی دندان های پوسیده متعددی در دهان خود می باشند. پر کردن دندان راه حلی ارزان قیمت می باشد و در صورتی انتخاب میگردد که پوسیدگی در مراحل اولیه تشخیص داده شود. تشخیص به موقع با پیگیری و مراجعه منظم به دندانپزشک می باشد. در هر حال بعضی از افراد از اهمیت انجام معاینه غفلت میکنند و این امر باعث پیشرفت پوسیدگی می شود. معمولا پوسیدگی زیاد با استفاده از عصب کشی درمان می شود. پالپوتومی در بزرگسالان یکی از دیگر روش های کم هزینه نسبت به عصب کشی است.
پالپوتومی در بزرگسالان و شرایط آن
پالپ داخلی ترین قسمت دهان می باشد که از عروق خونی و اعصاب ساخته شده است. در برخی موارد در طی مرحله حذف یک پوسیدگی عمیق پالپ در معرض محیط دندان قرار می گیرد. عدم درمان این مشکل باعث می شود که تماس با باکتری ها عفونی شده و از بین برود. در این موقعیت ممکن است دندانپزشک روش پالپوتومی را انتخاب کند. با حذف پالپ از تاج دندان و پر کردن دندان با مواد پزشکی پالپ موجود در ریشه دندان سالم باقی می ماند. این روش درمانی پالپ را زنده نگه میدارد و فقط در شرایطی انجام میگیرد که هیچگونه تورم یا آبسه ای در دندان دیده نشود.
پالپوتومی اغلب روی دندان های شیری انجام میگیرد و از این روش درمانی جهت نجات دندان شیری استفاده میگردد تا نیاز به کشیدن زودرس دندان نباشد.
عصب کشیانتخاب عصب کشی فقط در زمانی توصیه می شود که پالپ دندان مرده باشد یا کاملا عفونی شده باشد. درمان کانال ریشه یا عصب کشی به نابودی کامل پالپ دندان هم در بخش تاج و هم در بخش ریشه گفته می شود. آسیب دیدن پالپ می تواند بخاطر وارد شدن تروما- پوسیدگی عمیق یا وجود ترک هایی بر روی دندان ایجاد شود که پالپ را در مقابل باکتری ها آسیب پذیر میکند.
در شرایطی که باکتری ها به پالپ دندان دسترسی پیدا کنند عفونت ایجاد می شود که در نهایت به آبسه تبدیل میگردد و به پیرامون استخوان های اطراف نشر پیدا میکند. در این موقعیت دیگر روش ها مثل پالپکتومی و درمان کانال ریشه موثر نخواهند بود و تنها راه چاره کشیدن دندان می باشد.
شرایط یک درمان موفق
پالپوتومی در افراد با سن بالاتر درمانی هزینه بر می باشد اما در هر حال تاثیر آن در هر بیمار متفاوت می باشد. تحقیقات نشان می دهد که نتایج موفقیت آمیز این درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد.
شرایط کنترل خونریزی توسط دندانپزشک- میزان شدت عارضه و مصون نگه داشتن پالپ از باکتری ها در حین درمان از جمله عواملی است که موفقیت نتایج حاصله را ضمانت می کند.
سن یکی از مهم ترین عوامل جهت موفقیت پالپوتومی در افراد بزرگسال می باشد. هرچه سن افراد بیشتر باشد پالپ دندان او فیبری تر خواهد بود و به همین خاطر جریان خون در آن کمتر می باشد. در نتیجه احتمال زنده ماندن دندان و به دست آمدن نتایج موفقیت آمیز کمتر خواهد بود.
دو عامل تضمین کننده دیگر در راستای موفقیت پالپوتومی در افراد بزرگسال به نوع موادی که برای بستن تاج دندان استفاده می شود بستگی دارد. نوع روکشی که در مرحله پایانی برای دندان استفاده می شود نیز پراهمیت می باشد.
با توجه به تحقیقات صورت گرفته استفاده از رزین کامپوزیت فقط برای پر کردن تاج دندان نتایج موفقیت آمیز پایین تری را در بر دارد. زیرا زمانیکه هزینه برای بیمار عامل مهمی نمی باشد استفاده از روکش کاملا ایده آل است.
عوارض
متورم شدن صورت بعد از درمان دور از احتمال نمی باشد. جهت کنترل نمودن تورم بهتر است پس از درمان از کمپرس سرد بر روی صورت استفاده نمایید. بعد از درمان پالپوتومی در افراد بزرگسال ممکن است تا چندین روز با ناراحتی همراه باشد. این ناراحتی به علت التهاب بافت دندان است اما جای نگرانی نیست و بیمار میتواند درد را با مصرف داروهای مسکن با تجویز دندانپزشک سرکوب کند.
دردی که با مصرف داروهای مسکن تسکین نمی یابد نشان دهنده وجود مشکل در درمان می باشد. اگر درد شما پس از گذشت 3 روز از پالپوتومی کم نشد برای معاینه و بررسی به دندانپزشک خود مراجعه فرمایید. ممکن است پالپ دندان در بخش ریشه عفونی باشد. راهکار درمانی آن عصب کشی و در مرحله آخر کشیدن دندان می باشد.
اتفاقاتی که سبب وارد شدن تروما به دندان می شوند ممکن است قابل کنترل نباشد اما جلوگیری از پوسیدگی دندان ممکن خواهد بود. برای جلوگیری از زیاد شدن و رشد باکتری هایی که باعث پوسیدگی دندان می شوند نیاز است در روز 2 مرتبه و هر مرتبه 2دقیقه مسواک بزنید. استفاده از خمیر دندان فلورایددار می تواند باعث تمیز کردن دندان ها شود و به مقاومت آنها نیز کمک کند. پس از مسواک زدن- کشیدن نخ دندان و استفاده از دهانشویه را هرگز از یاد نبرید.
مراجعه به دندانپزشک جهت انجام چکاپ به تشخیص به موقع مشکلات و کم کردن هزینه های درمانی کمک می کند. در این شرایط شاید تنها چیزی که نیاز باشد یک پر کردگی کوچک در دندان است. لازم به ذکر است عصب کشی و پالپوتومی در افراد بزرگسال با عوارض زیادی مثل ضعیف شدن دیواره دندان- افزایش احتمالی شکستن دندان- تغییر رنگ دندان بعد از عصب کشی و کم شدن کلی طول عمر دندان همراه است. با مراجعه منظم به دندانپزشکی و انجام چکاپ های به موقع می توانید سلامتی و زیبایی را به دندان های خود هدیه دهید و از شکل گیری مشکلات پیچیده جلوگیری نمایید.