ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که، به پیشگیری و اصلاح دندان‌ها و فک‌های نامناسب و الگوهای بایت نامرتب می‌پردازد.و برای دندان ها و فک هایی را که در جای نامناسبی قرار می گیرند مناسب است.

 دندان هایی که در جایگاه نامناسبی قرار می گیرند و شکل نامتعارفی دارند باعث ایجاد مشکلات بهداشتی مختلفی می‌شوند. 

تمیز نگه داشتن این گونه دندان ها سخت تر می شود. ودر معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های پریودنتال(بیماری لثه) قرار دارند.

چه کسانی نیاز به ارتودنسی دارند؟

اگر به یکی از وضعیت های زیر دچار هستید ممکن است نیاز به درمان ارتودنسی باشید:

• Overbite، زمانی که دندانهای فوقانی هم پوشانی عمودی زیادی بر روی دندانهای ردیف پایین دارند.
• Underbite، به ظاهر “بولداگ” معروف است که در آن دندان های ردیف پایین خیلی جلوتر از دندان های فوقانی قرار می گیرد و ردیف بالا بیش از حد عقب هستند.
• Crossbite، هنگام جویدن دندانهای بالا از بعد عرضی به درستی بر روی دندانهای پایین قرار نمی گیرند.
• Open bite، یا باز بودن بین دو فک در ناحیه جلو عقب یا کناره ها
• Misplaced midline یا خط میانی نابجا – هنگامی که خط میانی دندان های فوقانی با خط میانی دندان های پایینی در یک راستا قرار نمی گیرند.
• Spacing یا فاصله، فضاهای بین دندان ها که ممکن است بر اثر از دست دادن یک دندان یا حتی رشد ناقص یا عدم رشد یک دندان به وجود بیاید.
• Crowding یا شلوغی دندان، زمانی که تعداد زیادی دندان (بیشتر از حد نرمال) در یک ردیف دندانی قرار می گیرند. این وضعیت منجر به روی هم افتادن دندانها می شود.

چرا باید درمان ارتودنسی را انجام داد؟ 

زیبایی دهان و دندان تاثیر به سزایی بر روی چهره افراد دارد. اما با درمان ارتودنسی، علاوه بر بهبود زیبایی لبخند، مشکلات دیگری را نیز حل می‌شود. چرا که دندانهای نامرتب، علاوه بر ظاهر بد، فشار زیادی را به سایر دندان‌ها، لثه‌ و مفاصل فک وارد می‌کنند.  ازجمله: 

• سخت جویدن همراه با درد
•  ایجاد مشکل در لثه
•  پوسیدگی دندان‌ها
•  سردرد و میگرن شدید
• درد پشت شانه و گردن
•  مشکلات گوارشی ناشی از بد جویدن غذا
•  مشکلات در مسواک و رعایت بهداشت دهان و دندان
•  مشکلات ظاهری و پایین آمدن اعتماد به نفس
•  مشکلات  TMJ 

مشکلات TMJ:

این اختلال که با نام TMJ یا TMD هم شناخته شده، روی مفاصلی که در فکین واقع شدند، و جمجمه را به فک متصل می کنند، تحت تاثیر قرار می دهد.زمانی که این مفصل درست عمل نکرده یا در جای درستی قرار نگرفته باشد، تاثیر گسترده ای روی نواحی اطراف بدن هم می‌گذارد.

برای رهایی از اختلال TMJ، بیماران باید درمانی رو دریافت کنند که این مفصل یا در جای درستش قرار بگیرد، یا کمک کند که به راحتی استراحت داشته باشه.

بهترین سن برای ارتودنسی

• اولین معاینه:

اولین معاینه ارتودنسی بهتر است در سن 7 سالگی انجام شود. هرچند که ممکن است شروع درمان ارتودنسی در این سن ضروری نباشد. 

اما یک معاینه ارتودنسی به موقع به بیمار کمک می کند طرح درمان واضحی را از ارتودنتیست خود دریافت کند.

به همین دلیل کمبود رشد یا رشد بیش از حد اسکلت فکین ، را می‌توان تشخیص داد و در صورت نیاز با تشخیص متخصص درمان را شروع کنند.

ارتودنسی برای مشکلات فکی:

در بیمارانی که مشکلات فکی دارند بیمار باید قبل از شروع بلوغ معاینه شود و در هنگام بلوغ درمان ارتودنسی را تحت نظر یک متخصص ارتودنسی انجام دهد.

اگر زمان مناسب و در زمان بلوغ برای درمان مشکلات فکی مراجعه نشود؛ بعد از این دوران استخوان فکین سخت می شوند و ممکن است با دستگاه متحرک ارتودنسی قابل حرکت دادن نباشد و گاهی ممکن است، بیمار  در این زمان نیاز به جراحی فک داشته باشد..

ارتودنسی متحرک نیز که برای تشویق رشد یکی از فکین یا برای جلوگیری از رشد بیش از حد یکی از فکین می‌باشد؛ بهتر است در سنین 8 الی 12 سالگی انجام شود.

ارتودنسی برای دندان ها:

اگر در اولین معاینه مشخص شود که بیمار مشکلات فکی ندارد و فقط دندان های نامنظم دارد برای مرتب کردن دندان ها با ارتودنسی می تواند در محدوده سنی 10 تا 12 سال مراجعه کند. به طور کل بیماری که مشکل فکی ندارد و فقط نیاز به حرکت دادن دندان ها دارد؛ برخلاف تصور عموم که در سن بالا نمی‌توان ارتودنسی انجام داد؛ برای مرتب شدن و حرکت دادن دندان هیچ محدودیت سنی ای وجود نداردو فرد در هر محدوده سنی می تواند به ارتودنتیست مراجعه کند. البته به شرطی که لثه ها و استخوان فکین سالم باشند.

موارد اهمیت سن در ارتودنسی:

سن بیماردر برخی ناهنجاری ها مانند

• انواع کراس یابت ها
• اختلات فکی دندانی
• جلو زدگی فک پایین
• عقب ماندگی فک،
• مواردی که کودک عادت به مکیدن انگشت شست دارد
• و یا دچار مشکلات تنفسی باشد.

از اهمیت بسزایی برخوردار است همچنین. این گونه مشکلات بهتر است با  ارتودنسی در سن پایین برطرف شود.

متخصص ارتودنسی یا ارتودنتیست چه کسی است؟

ارتودنتیست (Orthodontist) یا همان متخصص ارتودنسی، دندانپزشکی است که بعد از گذراندن چند سال تجربه کاری در زمینه دندانپزشکی، با شرکت و قبولی در یک آزمون تخصصی بین و بعد از گذراندن دوره ۳ الی ۴ ساله تخصص ارتودنسی می تواند به تشخیص و درمان ارتودنسی کودکان و بزرگسالان بپردازد.

متخصص ارتودنسی کسی است که بتواند تشخیص به موقع انجام دهد و به صورت اصولی درمان ارتودنسی دندان را در مدت زمان کمتر و تعداد مراجعه کمتر انجام دهد.

متخصص ارتودنسی چه کاری انجام می دهد؟

ارتودنتیست ها از دستگاه های دندانی ثابت و متحرک مانند بریس ها، نگهدارنده ها و باندها برای تغییر موقعیت دندان ها در دهان استفاده می کنند. آنها ناهنجاری های دندانی را درمان می کنند، از جمله:

• دندان های کج
• مشکلات گاز گرفتن، مانند اوربایت یا آندربایت
• دندان های شلوغ یا دندان هایی که خیلی از هم فاصله دارند
• ناهماهنگی فک

و....

بریس یا وسایل دندانپزشکی

باندهای مربعی فلزی، سرامیکی یا پلاستیکی به دندان ها متصل می شوند. و مجموعه ای از سیم ها یا فنرها نیرو وارد می کنند و دندان ها را به هم تراز می کنند. 

بریس ها:

دستگه های ارتودنسی  از براکت ها، سیم ها و باندها تشکیل شده اند. و نوارها به طور محکم در اطراف دندان ها ثابت می شوند و به عنوان لنگر برای دستگاه عمل می کنند، در حالی که براکت ها معمولاً به جلوی دندان ها متصل می شوند.

سیم هایی به شکل قوس از روی براکت ها عبور می کنند و روی نوارها ثابت می شوند.

 با سفت شدن سیم قوس، کشش به دندان ها وارد می شود، و با گذشت زمان آنها را در موقعیت مناسب قرار می دهد.

انواع ارتودنسی 

•  ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی ثابت
• ارتودنسی رنگی
•  ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی لینگوال

ارتودنسی نامرئی:

ارتودنسی نامرئی یا شفاف( کلیر الاینر) یک روش جدید برای درمان ارتودنسی هست، که بیشتر بر پایه‌ی نرم افزار های دیجیتالی ساخته می‌شود. 

هر کدام از الاینرها را حداقل به مدت 22 ساعت در شبانه روز و به مدت 2 هفته بر روی دندان ها قرار می گیرد و پس از سپری شدن این مدت، الاینر جدید را جایگزین الاینر قبلی می کنند. طول درمان و تعداد الاینر ها بسته به میزان ناهنجاری، ترتیب دندانها و پیچیدگی درمان متغیر است.

موارد درمان:

قابل انجام برای تمامی افراد می‌باشد. هم افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند هم افرادی که به ارتودنسی و جراحی نیاز دارند.

البته بهتر است کیس های خفیف از ارتودنسی شفاف استفاده کنند، چرا که کیس های پیچیده تر طول درمانشان بیشتر می‌شود

و برای کودکان نیز از ارتودنسی شفاف استفاده نمی‌شود؛ و برای افراد بالای 18 سال بهتر است از این ارتودنسی استفاده کنند

مزایا:

نسبت به سایر روش ها زیبایی بیشتر و درد کمتری دارد.

معایب:

گران تر است و برای کیس های پیچیده طول درمان طولانی تر است و توصیه نمی‌شود.

ارتودنسی متحرک

این دستگاه را فقط باید هنگام تمیز کردن، غذا خوردن یا نخ دندان کشیدن خارج کرد.

این درمان برای هر دو فک بالا و پایین قابل اجرا است. اما برای دندان‌های پایین، تحمل این روش ارتودنسی سخت و دشوار است.

دستگاه ارتودنسی متحرک از پلاستیک شفاف یا ترکیبی از پلاستیک و فلز ساخته می شوند و به صورت سفارشی برای دهان بیمار ساخته می شوند. 

ارتودنسی رنگی

ارتودنسی رنگی، در میان نوجوانان بسیار محبوب است. استفاده از بریس‌های رنگی با تنوع رنگی زیاد، سبب شده که این نوع ارتودنسی، توجه این گروه سنی را به خود جلب کند.

ارتودنسی دیمون

ارتودنسی دیمون از روش‌های جدید ارتودنسی است. برخلاف ارتودنسی سنتی که اتصال سیم به براکت‌های ارتودنسی، با استفاده از کش‌های بسیار کوچک انجام می‌شود، در ارتودنسی دیمون از براکت‌هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می گردد.

به دلیل اینکه در این نوع ارتودنسی از کش‌های کوچک در اطراف هر براکت استفاده نمی‌شود، بنابراین بیمار می‌تواند در طول دوره ارتودنسی، به راحتی اطراف سیم و براکت ها را تمیز نماید.

مزایای ارتودنسی دیمون:

• کاهش تعداد مراجعات به متخصص ارتودنسی
• مقرون به صرفه بودن
• اصطکاک کمتر
• کاهش طول درمان ارتودنسی
• تجربه درد کمتر
• افزایش سلامت دهان و دندان

ارتودنسی لینگوال

ارتودنسی لینگوال، یکی دیگر از روش‌های ارتودنسی است. این نوع ارتودنسی دندان، در دسته ارتودنسی نامرئی قرار می‌گیرد زیرا به سطح خلفی یا پشت دندان ها متصل می‌شوند و بدون اینکه کسی متوجه درمان شما شود بعد از مدتی دندان های شما صاف و یکدست میشوند.به همین دلیل محبوب بزرگسالان است.

موارد درمان:

دستگاه های ارتودنسی متحرک قادرند تنها مشکلات جزئی تا متوسط دندانی را برطرف کنند اما دستگاه های ثابتی مانند لینگوال میتوانند شدیدترین مشکلات را اصلاح کنند. بریس زبانی یا لینگوال می تواند مشکلاتی بیش از کج بودن دندان ها را برطرف کند. به طور کلی بریس های لینگوال قادرند مشکلات زیر را برطرف کنند:

• کج بودن متوسط تا شدید دندان ها
• ازدحام دندان ها
• انواع مال اکلوژن ها

مراحل انجام ارتودنسی

• ارزیابی کامل دندان و معاینه تخصصی
• طرح درمان متناسب با شرایط بیمار
• انجام معاینه بالینی و رفع مشکلات موجود در دهان و دندان
• نصب دستگاه های ارتودنسی
• رد کردن سیم از بین براکت های ارتودنسی
• آموزش موارد مراقبت از دهان و دندان
• جلسات و ویزیت های مکرر و دوره ای
•  اتمام مراحل ارتودنسی دندان ونسب نگهدارنده ها

نصب ارتودنسی

• براکت ها به جلوی دندان وصل میشوند
• از بین براکت ها سیم قوس دار رد میشود و براکت ها را به هم وصل میکند
• باندهای فلری که به دور دندان های آسیاب انتهایی متصل میشوند
• و سرانجام الاستیک ها که به براکت ها وصل شده و براکت های بالا و پایین را به هم متصل میکند و در رنگ های مختلفی ساخته میشوند.

مدت زمان درمان

طول درمان ارتودنسی در افراد مختلف، بسته میزان ناهنجاری، متفاوت است.

مدت زمان ارتودنسی دندان به عوامل زیر بستگی دارد:

• مقدار فاصله‌ای که دندان‌ها باید طی کنند
• سلامت دندان‌ها
• سلامت لثه‌ها
• استخوان‌های نگهدارنده
• میزان پیروی بیمار از دستورالعمل ها

به طور متوسط، تکمیل یک روش درمانی معمول برای قرارگیری درست دندان‌ها، معمولا حدود ۱ تا ۳ سال طول می کشد. 

و بریس ها باید هر ۴ تا ۱۰ هفته توسط متخصص ارتودنسی تغییر می‌کند.

در صورتی‌که فقط مشکل دندانی باشد، مدت زمان ارتودنسی دندان، حدود یک سال و نیم زمان می‌برد.

 اما اگر مشکلات فکی هم باشد، یک سال و نیم هم برای درمان آن نیاز است.

پس از برداشتن بریس‌ها، اکثر بیماران نیاز به پوشیدن نگهدارنده دائمی در شش ماه اول دارند، سپس فقط در طول خواب برای سال‌ها.

عوارض ارتودنسی دندان چیست؟

در کنار مزایا، ارتودنسی دندان معایب و عوارضی هم دارد، مانند:

• احساس دندان درد و ناراحتی خفیف بعد از اتصال ابزارهای ارتودنسی
• برخی خراش ها و زخم های کوچک در داخل دهان شما
• عفونت لثه
• از بین رفتن مینای دندان
• کوتاه تر شدن طول ریشه دندان ها
• زرد شدن دندان ها

کاربرد لیزر در ارتودنسی

 لینک های مرتبط