اضطراب دندانی و فوبیای دندانی دو پاسخ روانشناختی مرتبط اما متمایز به مراقبت از دندان هستند. اضطراب دندانی به شکل رایج و خفیف‌ ترس از دندانپزشکی نمایان می شود، و بسیاری از افراد هنگام مراجعه به دندانپزشکی به دلیل عواملی مانند ترس از درد، ناآشنایی، یا تجربیات منفی گذشته احساس می‌کنند. اغلب منجر به ناراحتی و دلهره می شود، اما لزوماً افراد را از مراجعه به درمان دندانپزشکی در صورت لزوم باز نمی دارد.  در مقابل، فوبیای دندانی یک وضعیت شدیدتر و ناتوان‌کننده‌تر است که با ترس شدید و غیرمنطقی از ملاقات‌ها یا اقدامات دندانپزشکی مشخص می‌شود. کسانی که فوبیای دندان دارند ممکن است تمام تلاش خود را بکنند تا از مراقبت های دندانی خودداری کنند، حتی به بهای سلامت دهان و دندان خود. 

وظایف کلینیک دندان پزشکی در کاهش ترس از دندان پزشکی:

یکی از اولین اقدامات جهت کاهش "استرس دندانپزشکی" انتخاب یک کلینیک دندانپزشکی است، که در این حوزه اقدامات موثری را انجام داده‌اند؛

1. امکان ویزیت و آشنایی با مجوعه:

ویزیت و مراجعه منظم به کلینیک دندانپزشکی، که با روش های کمتر تهاجمی شروع می شود، می تواند به کاهش استرس دندانپزشکی کمک کند. شما می‌توانید یک جلسه برای ویزیت و آشنایی با محیط و دندان پزشک به کلینیک دندان پزشکی مراجعه نمایید، تا در قرار های بعدی و در جلسات درمانی احساس راحتی بیشتری داشته باشید. علاوه بر این  پرسش در خصوص مراحل درمانی، مدت زمان درمان و کسب اطمینان از جانب دندان پزشک به کاهش ترس از دندانپزشکی کمک می‌کند. در صورت عدم تمایل برای درمان نیز می‌توانید وقت های بعدی را مشخص نکرده و در هر زمان که احساس آمادگی برای درمان را حس کردید، جهت درمان اقدام نمایید. حس عدم اجبار در درمان و درمان بلافاصله بعد از مراجعه به کلینیک تا حد زیادی بار روانی این عارضه را در ذهن شما کاهش می‌دهد.

تماس با ما

2. استفاده از فناوری های روز در دندان پزشکی:

انتخاب یک کلینیک دندان پزشکی که تدابیر مختلفی در خصوص کاهش ترس از دندانپزشکی را بیندیشد، از مهم ترین موارد در این امر است. یکی از مهم ترین موارد استفاده از به روز ترین تجهیزات دندان پزشکی می‌باشد. از مهمترین ابزار لیزر دندان پزشکی است. که در امور زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی از اصلی ترین موارد کاربرد لیزر در دندان پزشکی کاهش درد ناشی از تزریق آمپول بی حسی می‌باشد، با استفاده از اشعه های کم توان لیزر ناحیه تحت درمان بی حس شده و فرد هنگام تزریق آمپول بی حسی درد و سوزشی احساس نکرده و فرایند  بی حسی دندان با تاثیر بیشتر و سرعت بیشتری انجام می‌گردد.در نهایت بعد از اتمام بی حسی نیز با تابش اشعه های کم توان لیزر بدون درد، سوزش و عوارضی موجب کاهش دوران نقاهت، احنمال عفونت و کنترل خونریزی در فرد می‌گردد. از دیگر مزایای لیزر دندان پزشکی عبارت است از؛  کمک در کنترل احساس ناخوشایند هنگام درمان های دندان پزشکی و کاهش عوارض ناشی از سندرم گگ، جراحی دندان عقل، درمان ریشه با لیزر و جراحی دندان با لیزر و ...

جراحی لثه با لیزر

3. ایجاد محیطی مناسب و آرامش بخش در کلینیک دندان پزشکی:

از نظرعلمی یک محیط آرام‌بخش می‌تواند سطح هورمون استرس را کاهش داده و درک درد را کاهش دهد. استفاده از رنگ های آرامش بخش، مبلمان راحت و نور دلپذیر می تواند حس آرامش را تقویت کند، و به صورت ناخوداگاه در کنترل احساسات افراد موثر خواهد بود. پخش موسیقی آرامش بخش قبل از درمان، قراردادن تلویزیون و مجلات در محیط انتظار به منظور پرت کردن حواس افراد قبل از درمان از جمله این امور هستند. علاوه بر این پخش موسیقی مورد علاقه شما و بنا بر درخواست شما هنگام درمان نیز می‌تواند بر کاهش اضطراب موثر واقع گردد. 

یکی از مهمترین نکاتی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، استفاده از صندلی ماساژ قبل و بعد از درمان است، که در کلینیک دندان پزشکی دریای نور در مواجه با مراجعه کنندگانی که دچار دنتوفوبیا هستند، بسیار موثر بوده است، چرا که استفاده از صندلی ماساژ در دقایق پیش از درمان که فرد در اوج احساس نگرانی قرار دارد، این احساس و استرس را کاهش می‌دهد. و مدت زمان انتظار که اغلب در مراکز درمانی به سختی سپری می‌شود، را برای تمامی افراد به دقایق دلپذیر و خوشایندی تبدیل می‌کند.

4. پرسنل و کادرمجرب، صمیمی و با حوصله در کلینیک دندان پزشکی:

 در بعد روانی، کارکنانی مهربان و همدل که برای توضیح مراحل درمانی و سوالات افراد وقت می‌گذارند، و موجب ایجاد حس اعتماد در مراجعه کنندگان می‌گردند، بیار حائز اهمیت است. آموزش در خصوص نحوه ی برخورد مناسب با مراجعه کنندگان، مخصوصا در مواجه با افرادی که دچار ترس از دندان پزشکی هستند، یکی از مهم ترین موضوعاتی است که باید در کلینیک دندان پزشکی رعایت گردد. 

چگونه ترس از دندانپزشکی را از بین ببریم؟

اغلب افراد این سوال را دارند که، "چگونه ترس از دندانپزشکی را از بین ببریم؟" در این خصوص باید خود فرد نیز اقدامت موثری انجام دهد و همکاری لازم را داشته باشد:

1.انتخاب زمان مناسب برای مراجعه به دندان پزشکی:

تا حد امکان در اول روز به دندان پزشکی مراجعه نمایید و شب قبل به اندازه کافی بخوابید؛ پیش از مراجعه به دندان پزشکی از نوشیدن نوشابه هاى کافئین داراجتناب کنید. توجه داشته باشید به اولین ملاقات خود به تنهایی نروید. و حتما بایکی از اعضای خانواده و یا یک دوست مراجعه نمایید. و به موقع برسید، اما نه خیلی زود. چراکه حضور شما برای مدت زمان طولانی پیش از درمان در کلینیک موجب تشدید احساسات ناخوشایند می‌گردد.

2. ترس خود از دندان پزشکی را به دندانپزشک خود اطلاع دهید:

همانطور که بیان شد ترس از دندانپزشکی بسیار رایج هست، حتی ما به کررات شاهد ترس از دندانپزشکی در بزرگسالان هستیم. اما این به این معنی نیست که دندان پزشکان بدون بازگو کردن شما، در خصوص ترس خود قادر به تشخیص این عارضه هستند.از همین رو توصیه قطعی ما به شما این است که ترس های خود را پنهان نکنید و حتما به دندانپزشک، کادر و دستیاران کلینیک دندان پزشکی اطلاع دهید. سپس با دندانپزشک تان در مورد یک پیام «توقف» توافق کنید تا در صورت لزوم دندانپزشک درمان را متوقف نمایند.

3. استفاده از داروبرای کنترل اضطراب:

مصرف دارو های ضد اضطراب موجود در داروخانه ها با تجویز دندان پزشک و در صورت عدم حساسیت، عدم تداخل با داروهای دیگری که استفاده می‌کنید، و در دوز مشخص می‌تواند در کنترل احساسات شما برای مدت زمان درمان کمک کننده باشد. توجه داشته باشید این دارو ها به مدت زمان کافی جهت اثر بخشی نیاز دارند، از همین رو باید حدود یک ساعت قبل از درمان استفاده شوند. بدون تجویز دندان پزشک و یا مشورت با پزشک از مصرف این دست داروها پرهیز نمایید.

4.تکنیک های کنترل اضطراب برای کاهش ترس از دندان پزشکی:

برای کاهش ترس از دندان پزشکی افدامات موثر و تکنینک های روانشناسی نیز وجود دارد، که بسیار کمک کننده است؛ اعم از:

• در تخیل هدایت شده (Guided Imagery)، شما مى توانید با تصورصحنه‌هاى خوشایند و آرام بخش ذهن تان را از درمان دندان پزشکی و محیطی که در آن حضور دارید، جدا کنید.
• هنگام قرار گرفتن در صندلی دندان پزشکی، در حالى که چشم هایتان بسته و عضلاتتان را شل کرده اید، آهسته و عمیق نفس بکشید و یک کلمه کانونى مثلاً «آرام باش» یا «آرامش» و ...انتخاب کنید و ضمن انجام تنفس آن کلمه را تکرار کنید،اگر افکار مزاحمى وارد ذهنتان شد، تمرکزتان را دوباره به تنفس تان و کلمه کانونى معطوف کنید.
•  دست تان روى شکم‌، (درست زیر ناف) بگذارید تا بتوانید بالا و پایین رفتن ملایم شکم‌تان را هنگام تنفس احساس کنید. هوا را به درون ریه هایتان بفرستید. نفس تان را تا سه شماره حبس کنید. سپس هوا را بیرون بدهید. به اندازه سه شماره مکث کنید. به تنفس عمیق براى چند دقیقه ادامه دهید و بعد از هر دم و بازدم به اندازه سه شماره مکث کنید.

5.  قرار بعدی خود را قبل از ترک کلینیک دندان پزشکی بگیرید:

اگر مجبور نباشید راس یک تاریخ و زمان مشخص جهت درمان مراجعه نمایید، ممکن است آن را پشت گوش انداخته و درمان را به تعویق بیندازید. علاوه بر این تلاش نمایید، که به طور منظم براى چکاپ دندان های خود اقدام نمایید،  ویزیت هاى مکرر از چند طریق به شما کمک مى کند: رابطه خوبى با دندانپزشک برقرار مى کنید، با مواد و تجهیزات دندانپزشکى و اقدامات معمول در کلینیک  آشنا مى شوید، امکان تشخیص زودرس مشکلات دندانى فراهم و بالقوه نیاز به اعمال دندانى گسترده تر برطرف مى شود.

این سخنان بارها توسط افراد متفاوتی بیان شده است، چه بسا بسیاری از افراد آن را به زبان نیاورده باشند، اما آن را در ذهن خود مرور کرده‌اند. 

خجالت از وضعیت دندان ها  شاید شایع ترین نگرانی افرادی باشد که مدت زیادی است به دندانپزشک مراجعه نکرده اند. این دایره باطل فوبیای دندانی است: هر چیزی که در ابتدا باعث فوبیا شده باشد؛  منجر به اجتناب از درمان می شود. عدم مراقبت از دندان در نتیجه تاثیر بدی بر سلامت دهان و دندان شما دارد. و در برخی از مراحل، نتیجه این "غفلت" درک شده آنقدر شرم آور می شود که مراجعه به دندانپزشک را حتی در هنگام درد دندان نیز غیرممکن می کند. ما در کلینیک دندان پزشکی دریای نور به مراجعین اطمینان می‌دهیم، وظیفه‌ی اصلی دندان پزشکان و دستیاران دندان پزشک رفع ناراحتی و مشکل دندانی فرد است، و آنها با توجه تخصص در این حوزه و مشاهده افراد بیشماری در این شرایط به هیچ وجه افراد را قضاوت نمی‌کنند و نیازی به احساس شرمساری نخواهد بود.    

برخی از افراد نیز از احساس اضطراب و ضعفی که هنگام مراجعه به دندان پزشکی دارند خجالت زده هستند، و نگران هستند دیگران احساسات آنها را بچه گانه خطاب کنند. اما در واقع امروزه بسیاری از  افراد مخصوصا کادر درمان در کلینیک دندان پزشکی و دندان پزشکان از این عارضه و نگرانی های مختلف افراد آگاهی دارند و در کنترل این ترس کمک خواهند کرد.

Dental fear central .Embarrassed? What dentists really think

     Dental fear central.What is dental phobia? .January 17, 2021

 Adolescent dental fear and control: prevalence and theoretical implications

سخن آخر